Kinderen met incontinentieklachten
Inleiding
Poep- en plasklachten komen geregeld voor bij kinderen. Het varieert van nachtelijk bedplassen op 7-jarige leeftijd bij 15% van de kinderen. Incontinentie voor urine overdag komt op 7-jarige leeftijd bij 10% van de jongens en 2% van de meisjes voor. Bij ongeveer 3% van alle kinderen in Nederland zijn er klachten die (mogelijk) samen hangen met verstoorde motoriek van de darm. Dat kan zich uiten in obstipatie (= verstopping van de darm) of incontinentie voor ontlasting. In groep 3 van de basisschool zitten gemiddeld 3 tot 4 kinderen met een plas- of poepprobleem. Dus een redelijk veel voorkomend probleem, dat vaak veel stress bij ouders teweeg brengt en schaamte bij de kinderen, die het aangaat.
Veel kinderen poepen elke dag, sommigen zelfs wel drie keer per dag. Er zijn echter ook kinderen die om de dag poepen. Dit is allebei normaal. We spreken pas van verstopping (obstipatie) indien een kind minder dan 3x per week ontlasting heeft. Of als het kind veel moeite heeft met poepen, omdat de ontlasting hard en droog is geworden. Jonge kinderen moeten vaak huilen als ze harde ontlasting hebben, omdat het poepen pijn doet. Als kinderen die al zindelijk zijn weer ontlasting in de broek verliezen is er vaak ook sprake van verstopping. Een grote harde prop blokkeert de uitgang waar langs de dunne poep weglekt. Kinderen doen dit niet expres en voelen vaak niet dat ze de ontlasting verliezen.
Vanaf de nieren loopt continu een kleine hoeveelheid urine via de urineleiders naar de blaas. Zodra de blaas voldoende uitgezet is, ontstaat een gevoel van aandrang tot urineren. Is de blaas eenmaal uitgezet tot zijn volle omvang, dan wordt die aandrang heel sterk. De bekkenbodem is een spiergroep die de blaas en de darmen ondersteunt en mede zorg draagt voor het kunnen ophouden van urine en ontlasting. Normaal worden kinderen op de leeftijd van ongeveer 3 jaar droog; jongetjes vaak wat later. Vooral het droog worden ‘s nachts kan wel eens moeilijk zijn. Het zindelijk worden is een ingewikkeld proces. Maar uiteindelijk is het de bedoeling dat een kind willekeurig controle verkrijgt over de blaas en op een zelfgekozen plaats en tijdstip de blaas leeg kan maken. Dat gebeurt 4 tot 7 x per dag.
Als dit proces van zindelijk worden en blijven niet vlekkeloos verloopt kan de hulp van een kinderbekkenfysiotherapeut nodig zijn.
1. Mogelijke hulpvragen van de ouders
– Mijn kind plast overdag in de broek
– Mijn kind plast ‘s nachts nog in bed
– Mijn kind poept in de broek
– Mijn kind heeft vegen ontlasting in de broek
– Mijn kind heeft obstipatie
– Mijn kind heeft buikpijn
– Mijn kind heeft vaak blaasontsteking
2. Observatie en onderzoek
Kinderen die niet (meer) zindelijk zijn, terwijl we dat op grond van hun leeftijd wel zouden verwachten, worden meestal eerst gezien door een (kinder) arts. Zo kunnen lichamelijke oorzaken worden ontdekt of uitgesloten. Vervolgens wordt door middel van vragenlijsten en een plas -of poepdagboek, een beeld verkregen van het ontlastingpatroon van het kind. Ook een lichamelijk onderzoek hoort tot de standaard procedure van de kinderbekkenfysiotherapeut.
3. Therapie/instructie
Behandeling gebeurt over het algemeen na verwijzing door een kinderarts, huisarts of uroloog. Ook indien u via directe toegankelijkheid, dus zonder verwijsbrief van een arts, naar de kinderbekkenfysiotherapeut komt, wordt vrijwel altijd een consult bij een arts geadviseerd. De kinderfysiotherapeut van de Bundeling werkt nauw samen met het PeP (Poep en Plas) -team van het Zuyderlandziekenhuis Parkstad. Het team bestaat uit een kinderarts, kinderpsycholoog, diëtiste, pedagogisch medewerkster en de kinderbekkenfysiotherapeut van de Bundeling.
De bekkenbodemfysiotherapie bij kinderen omvat de volgende elementen:
– Uitleg over de normale functie van blaas en darm en over wat bij kinderen normaal is
– Juiste toilethouding
– Juist toiletgedrag
– Wanneer mag je uitstellen en wanneer niet?
– Drink je wel genoeg?
– Hoe kun je verstopping voorkomen?
– Invullen van een plas- of poepkalender
– Drinklijsten invullen
– Oefentherapie / training
– Bekkenbodemgevoel
– Waar zit je blaas? Hoe voelt aandrang?
– Hoe houd je op en wat doet dat met je blaas?
– Waar voel je aandrang voor ontlasting?
– Ontspannen van buik -en bilspieren
– Ontspannen van de bekkenbodem
– Leren aanspannen van de bekkenbodem
– Bevorderen van darmtransport d.m.v. bekkenkantelbewegingen en ademhaling
– Juiste perstechniek/ademhaling
– Uitvoeren van de poeptraining op het toilet
Over het algemeen kan er binnen enkele maanden een goed resultaat bereikt worden. Het resultaat is mede afhankelijk van de aard en ernst van de medische problematiek, van de duur van de poep- of plasklachten, van de leeftijd en motivatie van het kind en van de medewerking van de ouder(s).
4. Meer informatie